អាមេរិកលេងចាស់ដៃអ៊ីចឹងបានដឹងប្រឹង៖ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act បង្ហាញពីទណ្ឌកម្មធ្ងន់ធ្ងរលើកម្ពុជា!

អាមេរិកលេងចាស់ដៃអ៊ីចឹងបានដឹងប្រឹង៖ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act បង្ហាញពីទណ្ឌកម្មធ្ងន់ធ្ងរលើកម្ពុជា!

ក្រោយពីចូលជាធរមាន សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងតម្រូវឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើរបាយការណ៍ជារៀងរាល់បីខែម្តងមកឱ្យសភាជាតិរហូតដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០។

វ៉ាស៊ីនតោន៖ សេចក្តីព្រាងច្បាប់«ស្តីពីការទទួលខុសត្រូវរបស់កម្ពុជានិងធ្វើឱ្យការវិនិយោគត្រឡប់ដូចដើមវិញ‍‍» ហៅកាត់ថា CARI Act បានស្នើឱ្យដាក់ទណ្ឌកម្មយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរបំផុតដែលមិនធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលជាង១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះក្នុងទំនាក់ទំនងកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិក។

សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act ដែលស្នើឡើងដោយសមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកាំងដ៏មានឥទ្ធិពលចំនួន៥នាក់មកពីគណបក្សធំៗទាំងពីរនឹងដាក់ទណ្ឌកម្មជាច្រើនលើប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះមានដាក់លក្ខខណ្ឌជំនួយ ហាមមិនឱ្យជនដែលធ្វើឱ្យខូចលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យចូលក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក បង្កកទ្រព្យសម្បត្តិជនដែលធ្វើឱ្យខូចលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ប្រឆាំងរាល់ប្រាក់កម្ចីនិងជំនួយពីស្ថាប័នអន្តរជាតិទៅកម្ពុជាក៏ដូចជាហាមឃាត់ការលុបចោលបំណុលដែលកម្ពុជាជំពាក់សហរដ្ឋអាមេរិកជាង៥០០លានដុល្លារផងដែរ។

សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកាំងប្រាំរូបដែលស្នើសេចក្តីព្រាងច្បាប់CARI Act នេះកាលពីថ្ងៃទី៨ខែកុម្ភៈ មានលោក Lindsey Graham លោក Ted Cruz លោក Dick Durbin លោក Patrick Leahy និងលោក Ben Cardin។

រូបទំព័រដើមសេចក្តីព្រាងច្បាប់«ស្តីពីការទទួលខុសត្រូវរបស់កម្ពុជានិងធ្វើឱ្យការវិនិយោគត្រឡប់ដូចដើមវិញ‍‍» ហៅកាត់ថា CARI Act (រូបផ្តល់ឲ្យ)

ចុចអានសេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act ជាភាសាអង់គ្លេស៖

សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act

លោក ធីម រ៉ាយស័រ (Tim Rieser) ជំនួយការផ្នែកគោលនយោបាយការបរទេសរបស់លោកសមាជិកព្រឹទ្ធសភា Patrick Leahy បានបញ្ជាក់ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act នេះស៊ីសង្វាក់គ្នាជាមួយនឹងការគាំទ្ររយៈពេលវែងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលផ្តល់ការគាំទ្រដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ដែលគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។

លោក រ៉ាយស័រ បានបន្ថែមថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះគឺដើម្បី «បញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ថាគោលនយោបាយដែលគាបសង្កត់របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគឺមិនតំណាងឱ្យផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋកម្ពុជាទេ‍»។

លោកបានបញ្ជាក់តាមសារអេឡិកត្រូនិកប្រាប់ VOA ខេមរភាសាថា៖ «សព្វថ្ងៃនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានក្លាយជាប្រទេសដែលមានបក្សតែមួយឡើងវិញ ដូចពេលមុនកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១។ នេះមិនមែនជាអ្វីដែលពលរដ្ឋកម្ពុជាបានបោះឆ្នោតចង់បាននៅរាល់ការបោះឆ្នោតតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក‍ទេ»។

សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act ហាមឃាត់មិនផ្តល់ទិដ្ឋាការដល់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោយរួមទាំងផ្នែកយោធា កងរាជអាវុធហត្ថ ប៉ូលិស និងតុលាការ។ ការហាមឃាត់នេះពង្រីកដល់មន្ត្រីនិងបុគ្គលិកនៃអង្គភាពនានាដែលរួមមានអង្គភាពក្រៅប្រទេសនិងអ្នកជួយសម្របសម្រួលពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ដែលមន្ត្រីទាំងនោះគ្រប់គ្រងឬជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ និងសមាជិកក្រុមគ្រួសារនៃមន្ត្រីទាំងនោះ។

ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបញ្ចូលក្នុងរបាយការណ៍ពីវិធានការដែលបានដាក់ទណ្ឌកម្មក៏ដូចជាបញ្ជីឈ្មោះមន្ត្រីដែលត្រូវហាមឃាត់ទាំងនោះដាក់ជូនសភាជាតិ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីស្នើច្បាប់ដែល VOA ទទួលបាន។

ក្រៅពីហាមឃាត់ទិដ្ឋាការ CARI Act ក៏តម្រូវឱ្យបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិមន្ត្រីទាំងនោះដែលមាននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកឬគ្រប់គ្រងដោយពលរដ្ឋអាមេរិកាំងហើយនឹងដាក់ទោសទណ្ឌដល់ជនទាំងឡាយណាដែលរំលោភ មានបំណងរំលោភ ចូលដៃចូលជើងដើម្បីប្រព្រឹត្តល្មើសបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិមន្ត្រីខិលខូចកម្ពុជាទាំងនេះដោយពិន័យជាប្រាក់រហូតដល់២៥០.០០០ដុល្លារឬ១.០០០.០០០ដុល្លារ និងជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់២០ឆ្នាំតាម«ច្បាប់ស្តីពីអំណាចសេដ្ឋកិច្ចគ្រាមានអាសន្នអន្តរជាតិ‍»។

នេះគឺជាទណ្ឌកម្មធ្ងន់ធ្ងរចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលនៅពេលនោះ សហរដ្ឋអាមេរិកបានកាត់ផ្តាច់ជំនួយដោយសារតែភាគីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្របច្បាប់គឺព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ នៃគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ីនប៉ិច។ បម្រាមនោះត្រូវបានលើកលែងវិញនៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០០៧។

សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act បានកំណត់ថា លក្ខខណ្ឌទណ្ឌកម្មទាំងនេះអាចលើកលែងបានដរាបណារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាបានពង្រឹងសន្តិសុខនិងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងនិងជួយពង្រឹងទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិដែលបានដាក់លើប្រទេសកូរ៉េខាងជើង។

ចំណុចមួយទៀតគឺរដ្ឋាភិបាលត្រូវគោរពសិទ្ធិនិងការទទួលខុសត្រូវដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសកម្ពុជាក្នុងនោះមានការផ្តល់សិទ្ធិស៊ីវិលនិងនយោបាយឡើងវិញដល់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បណ្តាញឃោសនានិងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ គណបក្សកាន់អំណាចត្រូវប្រគល់សងវិញនូវតំណែងរបស់មន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងដែលបានជាប់ឆ្នោតក្នុងពេលកន្លងមកក៏ដូចជាដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ក្នុងនោះមានអ្នកកាសែត សកម្មជនសង្គមស៊ីវិល និងសមាជិកគណបក្សប្រឆាំង។

សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ការហាមឃាត់នេះ«នឹងនៅតែមានប្រសិទ្ធភាពរហូតដល់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រេចនិងរាយការណ៍មកគណៈកម្មាធិការហិរញ្ញវត្ថុសភាជាតិថាការបោះឆ្នោតសភាជាតិកម្ពុជាត្រូវបានធ្វើឡើងដោយសេរីនិងត្រឹមត្រូវដែលក្នុងនោះមានសមាជិកនិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួមយ៉ាងពេញលេញនិងគ្មានការរំខាន‍»។

ប្រទេសកម្ពុជាគ្រោងនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិនៅថ្ងៃទី២៩ខែកក្កដាឆ្នាំនេះ។

លោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធ អ្នកស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថាន Iseas-Yusof Ishak នៅសិង្ហបុរីបានយល់ថា ការដាក់ភ្ជាប់បញ្ហាកម្ពុជាទៅនឹងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនិងកូរ៉េខាងជើង អាចនឹងទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់រដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump) ឱ្យយល់ព្រមពង្រឹងទណ្ឌកម្ម៖ «លោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ គាត់មិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សក៏ដូចជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទេក៏ប៉ុន្តែគាត់ចាប់អារម្មណ៍ពីបញ្ហាសន្តិសុខ។ អីចឹងទេ បើសិនជាដាក់លក្ខខណ្ឌបញ្ហាសន្តិសុខក្នុងតំបន់ជាពិសេសទាក់ទងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនិងកូរ៉េខាងជើងដូច្នេះលោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ នឹងយកចិត្តទុកដាក់ពីបញ្ហាហ្នឹងអីចឹងទេអាចនឹងចាត់វិធានការមានប្រសិទ្ធភាព‍»។

ប៉ុន្តែលោក វណ្ណារិទ្ធ យល់ថា ទណ្ឌកម្មនេះអាចនឹងពិបាកឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អនុវត្តតាមដោយសារតែកម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងដ៏ជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងប្រទេសកុម្មុយនិស្តចិន៖ «ចំពោះការឆ្លើយតបពីកម្ពុជាខ្ញុំគិតថា ប្រហែលជាមិនធ្វើតាមឬអនុវត្តតាមនូវសេចក្តីសម្រេចណាមួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកទាក់ទងនឹងគោលនយោបាយការបរទេសនៅកម្ពុជាជាពិសេសទំនាក់ទំនងកម្ពុជាចិន។ និយាយឱ្យចំគោលដៅសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើយ៉ាងណាឱ្យយើងងាកចេញពីចិនហើយឱ្យមានតុល្យភាពនិងមានឯករាជ្យភាពពីចិនតាមការយល់ឃើញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក‍»។

សហគមន៍អន្តរជាតិនិងសហរដ្ឋអាមេរិកបានថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលបានចាប់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺលោក កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារតាំងពីខែកញ្ញានិងរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំនេះកាលពីខែវិច្ឆិកាហើយបានស្នើឱ្យកែប្រែសភាពការណ៍ឱ្យមកដូចដើមវិញ។

សេចក្តីស្នើច្បាប់ CARI Act នេះកំពុងតែស្ថិតនៅគណៈកម្មាធិការការបរទេសនៃព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកាំងហើយនឹងត្រូវយកមកពិភាក្សាក្នុងពេលខាងមុខទៅតាមនីតិវិធីធម្មតារបស់ព្រឹទ្ធសភា។

លោក ធីម រ៉ាយស័រ ជំនួយការខាងផ្នែកគោលនយោបាយការបរទេសរបស់លោកសមាជិកព្រឹទ្ធសភា Patrick Leahy នៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមកពីរដ្ឋ Vermont បានបញ្ជាក់ថា៖ «មានការព្រួយបារម្ភពីគណបក្សទាំងពីរនៅក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនចំពោះការខិតខំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងការសម្លាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងការចងសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយនឹងប្រទេសចិនកាន់តែកើនឡើងនិងបើកចំហ»។

លោកបានបន្ថែមថា ប្រទេសចិនបានធ្វើការងារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពក្នុងទាក់ទាញទឹកចិត្តគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងលោក ហ៊ុន សែន។

«វាជាសោកនាដកម្មមួយដែលលោក ហ៊ុន សែន ហាក់ដូចជាលក់ប្រទេសរបស់គាត់ជាថ្នូរនឹងសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយនឹងទីក្រុងប៉េកាំងដែលកំពុងតែព្យាយាមកែប្រែប្រទេសកម្ពុជាទៅតាមអ្វីដែលខ្លួនចង់បាន‍»។

លោក ប៊ិន ម៉ាថឺ (Ben Marter) អ្នកនាំពាក្យរបស់លោកសមាជិកព្រឹទ្ធសភា Dick Durbin នៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមកពីរដ្ឋ Illinois បានបញ្ជាក់ថា ការណ៍នេះដោយសារតែរដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតីត្រាំបានបោះបង់ចោលតួនាទីដឹកនាំផ្នែកការទូតនៅជុំវិញពិភពលោកដែលនាំឱ្យចិននិងរុស្ស៊ីកំពុងបង្កើនទំហំឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន។

សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act នេះក៏អនុញ្ញាតឱ្យបង្កើតកម្មវិធីព័ត៌មានជាភាសាខ្មែរឱ្យបានច្រើនតាមភាពចាំបាច់សម្រាប់ផ្សាយតាមបណ្តាញអ៊ីនធឺណិតដើម្បីបង្ហាញនិងអប់រំពលរដ្ឋកម្ពុជាពីតួនាទីរបស់ប្រទេសចិនក្នុងការគាំទ្ររបបខ្មែរក្រហមនិងតួនាទីរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការគាំទ្រការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសព្រមទាំងផ្តល់ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាពីឆ្នាំ១៩៩១ដល់២០១៧ស្របតាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀង។

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក កម្ពុជាទទួលបានជំនួយជាច្រើនពីបស្ចិមប្រទេសនិងកម្ចីពីស្ថាប័នអន្តរជាតិដើម្បីយកមកអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសនិងកសាងធនធានមនុស្ស។ ប៉ុន្តែក្នុងរយៈពេលជាង១០ឆ្នាំនេះ ប្រទេសចិនបានបង្កើនជំនួយនិងកម្ចីរបស់ខ្លួនមកកម្ពុជាដែលធ្វើឱ្យឥទ្ធិពលបស្ចិមប្រទេសចុះខ្សោយ។

សេចក្តីព្រាងច្បាប់ CARI Act ក៏នឹងជំទាស់រាល់ប្រាក់កម្ចីនិងជំនួយពីស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិដល់កម្ពុជាផងដែរ។

«រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរតនាគារត្រូវណែនាំទៅនាយកប្រតិបត្តិស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិនីមួយៗរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកឱ្យប្រើសំឡេងជំទាស់និងសំឡេងឆ្នោតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីប្រឆាំងការពង្រីកការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីឬជំនួយហិរញ្ញវត្ថុឬបច្ចេកទេសដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្រៅតែពីតម្រូវការចាំបាច់ខាងផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស‍»។

លោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធ បានបញ្ជាក់ថា បម្រាមនេះអាចប៉ះពាល់តិចតួចប៉ុណ្ណោះដល់កម្ចីរបស់កម្ពុជាពីបណ្តាស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ៖ «យើងមើលកម្ចីក្នុងការអភិវឌ្ឍឃើញថា ចិននាំមុខគេបច្ចុប្បន្ននេះ ជាពិសេសកម្ចីក្នុងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដូចជាផ្លូវថ្នល់ស្ពានជាដើមហើយយើងឃើញថាធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីនិងធនាគារពិភពលោកនៅជាតួអង្គសំខាន់។ បើសហរដ្ឋអាមេរិកដាក់វិធានការហ្នឹងវាអាចប៉ះពាល់ដល់កម្ចីពីធនាគារពិភពលោកក៏ប៉ុន្តែADB ប្រហែលជាមិនប៉ះពាល់ទេពីព្រោះ ADB ក្រោមការដឹកនាំរបស់ជប៉ុន‍»។

ក្រោយពីចូលជាធរមានសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនឹងតម្រូវឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើរបាយការណ៍ជារៀងរាល់បីខែម្តងមកឱ្យសភាជាតិរហូតដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០៕